طرحواره درمانی یک رویکردی تلفیقی برای درمان است که سعی کرده درمان ها و تکنیک های موجود در روش های دیگر را ترکیب و در فرآیند درمان از آن استفاده کند. رویکرد های رفتاری ، شناختی ، تجربه ای ، بین فردی و روان تحلیلی از نمونه هایی هستند که در طرحوارده درمانی ادغام شده اند. این روش توسط روانشناسی به نام جفری یانگ توسعه داده شد.
او از همکاران نزدیک دکتر بک ( کسی که در پیشرفت رویکرد های شناختی رفتاری بسیار موثر بود ) در دانشگاه پنسیلوانیا بود. دکتر یانگ و همکارانش متوجه بخشی از مراجعینی شدند که روش های معمول درمان بر آن ها موثر نبود و نشانه هایی از مشکلات پایدار حتی بعد از درمان های مختلف در آن ها مشهود بود. یانگ دریافت که این افراد الگوی ثابت و طولانی از رفتار ها ، احساسات و فکرهایی را دارند که نیاز به مداخله و درمان هایی از جنس همین مشکلات دارد. دکتر یانگ به این نتیجه رسید که به مراجع کمک کند تا این الگو ها و زمینه های عمیق را شناسایی و مدیریت کند. این الگو ها یا زمینه ها به عنوان «طرحواره» یا تله های زندگی شناخته می شوند.
طرحواره ها که در این روش هدف درمان هستند ، مجموعه ای از الگو های خود تخریب گر هستند که در کودکی شکل می گیرند. این الگو ها شامل احساسات و افکار منفی و ناکار آمدی است ، که بارها تکرار شده اند و به طور همیشگی مانعی برای رسیدن به اهداف و نیازها بودهاند: “من دوست داشتنی نیستم” ، ” من مهم نیستم” ، “اتفاق بدی خواهد افتاد” ، “دیگران حتما من را تنها خواهند گذاشت” ، “هیچ وقت به آرزوهایم نخواهم رسید” و الی آخر.
هرچند که طرحواره ها در کودکی شکل می گیرند اما می توانند بعدا در بزرگسالی نمود پیدا کنند. این طرحواره ها به صورت رفتاری در طرحواره های تثبیت ، طرحواره های اجتناب ، طرحواره های جبران دسته بندی می شوند. این روش درمانی به افراد کمک خواهد کرد که این الگوی افکار منفی ، احساس منفی و رفتار منفی را بشکند و روش های جایگزین بهتری را برای رفتار ها و احساسات خود انتخاب کند که از ثبات و دوام مطمئن تری برخوردار است.
طرحواره درمانی از سه مرحله شکل می گیرد. مرحله اول ارزیابی است. در جلسات اولیه سعی بر این است که این طرحواره ها شناسایی شوند. در این مرحله ممکن است که روانشناس شما بخواهد که شما با پر کردن پرسشنامه ای به او کمک کنید تا این الگوها را بهتر شناسایی کند. مرحله دوم آگاهی از هیجانات و تجربه است. به این معنی که مراجع به صورت ملموس تری با این طرحواره ها ارتباط برقرار می کند و چگونگی شناسایی این طرحواره ها را در زندگی روزمره می آموزند. در مرحله سوم ، بر تغییر رفتار تمرکز می شود. در این بازه مراجع به صورت فعال و موثر در جایگزینی عادت ها ، احساسات و افکار منفی با افکار و احساسات مثبت نقش خواهد داشت.