شخصیت یا معادل لاتین آن، personality، از واژه پرسونا (persona) به معنی نقاب وام گرفته شده است. در ابتدایی ترین تعریف شخصیت باید از الگوی مشخص در احساسات، رفتار و افکار صحبت کنیم که باعث تمایز یک فرد از دیگری می شود. شخصیت انسانی پیچیده وچندوجهی است. از ویژگی های عجیب وغریب گرفته تا درونگرایی و برونگرایی، از انرژی بالا تا سرسختی و استقامت، همه در زیر سایه شخصیت معنی پیدا می کنند. شخصیت یعنی روش متمایز هر نفر در تفکر، رفتار و احساسات او. شخصیت ترکیبی از ویژگی های ذاتی تثبیت شده (درونی) و فاکتورهای محیطی (بیرونی) است که در اثر تجربه در طول عمر حاصل می شود. هرچند شخصیت ممکن است دستخوش تغییراتی شود؛ اما صفات اصلی شخصیت در طول زندگی از پایداری بالایی برخوردارند.
با اینکه تعداد بی شماری از ویژگی های مختلف وجود دارد که با ترکیب شدن با یکدیگر، مجموعۀ پیچیده تری از شخصیت را تشکیل می دهند، مردم همیشه در تلاش بودند تا طبقه بندی دقیقی از شخصیت و انواع گوناگون آن داشته باشند، حداقل این رسم از زمان بقراط و تقسیم بندی معروف او (سودا، صفرا، بلغم، دم) وجود داشته است. امروزه، روان‌شناسان شخصیت را پنج عامل بزرگ تقسیم می کنند که به «نظریه پنج عامل بزرگ شخصیت» هم معروف است. در این نظریه پنج ویژگی بزرگ معرفی می شود که هرکدام از زیرمقیاس های به خصوصی برخوردار است، هحچنین از ترکیب این عامل ها با یکدیگر، ویژگی های جدیدی سر بیرون می آورند. برون گرایی، روان رنجوری، استقبال از تجربه جدید، سازگاری و وظیفه شناسی، فاکتورهای تشکیل دهندۀ این نظریه هستند. اگر دربارۀ دانستن این نظریه کنجکاو هستید اینجا کلیک کنید.
روی دیگر سکه
گاهی افکار، احساسات و هیجاناتی که ستون های اصلی شخصیت شما هستند، ممکن است عاملی برای تنش و اضطراب باشد و عملکرد روزمرۀ شما را فلج می کند.
به صورت کلی، اختلال شخصیت باعث می شود که افکار و احساساتی را تجربه کنید که باعث افت توانایی های شما در حوزه های گوناگون می شود:
- مواجهه و سازگاری با استرس؛
- پیوند و ارتباط با افراد دیگر؛
- حل وفصل مشکلات به روشی موثر.
نمونه ای از تاثیرهای اختلال شخصیت بر عملکرد افراد است.
برای مثال، وقتی که پای اختلال شخصیت در میان باشد، ممکن است واکنش شما نسبت به از دست دادن شغل‌تان، سرزنش همکارهای دیگر یا دعوا و مرافعه با رییس باشد. در اینجا شما سهم خودتان در شکل گیری این وضعیت بغرنج را نادیده می گیرید و از پذیرفتن رفتارهای خود، که این وضعیت را برای شما رقم زده است، سرباز می زنید.
درمان
تحقیقات نشان می دهند که روان درمانی های طولانی مدت، اثربخش ترین درمان برای اختلالات شخصیت است. با این روش از سیستم پیچیدۀ افکار و احساساتتان، همچنین تاثیری که بر زندگی شخصی شما دارد، آگاهی های مفیدی به‌دست می آورید.
روان درمانی برای اختلال های شخصیت، این تغییرات را به همراه دارد:
- تقویت توانایی شما برای مواجهه با استرس؛
- مدیریت رفتارهایی که که در روابط یا محل کار شما دردسرساز است؛
- تقویت مهارت های شما در مدیریت کردن خلق‌وخو؛
- کاهش تنش؛
- شناخت سهم خود و پذیرش مسئولیت در موقعیت های پُرتنش.
در پایان، اگر با نشانه هایی دست و پنجه نرم می کنید که مشابه نشانه های اختلال شخصیت هستند، کمک از یک درمانگر را به شما پیشنهاد می کنیم. هیچ مشکلی وجود ندارد که برای آن راه حلی یافت نشود؛ کافیست برای تغییر مصمم باشید تا فصل جدیدی از زندگی خود را آغاز کنید.